Obračun plate

Nadoknada za rad u proteklom mjesecu predstavlja Zaradu pojedinca ili platu. Poznajemo Neto zaradu ili platu tj. onaj dio koji se radniku uplaćuje na račun u banci i Bruto zaradu koja predstavlja širi pojam od neto zarade i obuhvata:
- Neto zaradu,
- Doprinose za obavezno socijalno osiguranje (u daljem tekstu: doprinosi) i
- Porez na dohodak fizičkih lica (u daljem tekstu: porez).

Platni kalkulator - Ukoliko želite na jednostavan način izračunati koliko bi iznosila neto plata te pripadajući porezi i doprinosi možete preuzeti Platni Kalkulator te prostim unosom željene neto plate u žuto polje dobiti ukupan izos poreza i doprinosa sa tereta zaposlenog i sa tereta poslodavca. Potrebno je voditi računa da aktivirate odgovarajući "TAB" na dnu excel tabele a koji odgovara platnom razredu, do 700€ bruto odnosno od 700,01€ do 1000€ te preko 1000,01€ bruto

Način utvrđivanja bruto zarade

Zarada za puno radno vrijeme od 174 časova u mjesecu obračunava se po formuli:

(Startni dio zarade + Koeficijent složenosti uvećan za minuli rad x Obračunska vrijednost koeficijenta)

Elementi za obračun bruto zarade su:

- startni dio zarade
- obračunska vrijednost koeficijenta složenosti
- koeficijent složenosti uvećan za minuli rad

Startni dio zarade u bruto iznosu, koji čini topli obrok i 1/12 regresa za korišćenje godišnjeg odmora, iznosi najmanje 70% obračunske vrijednosti koeficijenta (63,0€).

Obračunska vrijednost koeficijenta složenosti utvrdjena je u mjesečnom bruto iznosu od najmanje 90€. Obračunska vrijednost koeficijenta, koja služi kao osnovica za obračun startnog dijela zarade, ne može biti manja od ovog iznosa.

Koeficijent složenosti je utvrđen ugovorom o radu, odnosno Opštim ili granskim kolektivnim ugovorom za određenu stručnost isloženost poslova. U nastavku slijede koeficijenti za različite stepene stručnosti i složenosti utvrđeni Opštim kolektivnim ugovorom:

- (I stepen - podnivo 1) Nekvalifikan radnik, koeficijent: 3,30;
- (I stepen - podnivo 2) Završeno osnovno obrazovanje, koeficijent: 3,45;
- (II nivo), koeficijent: 3,50;
- (III nivo) Srednje stručno obrazovanje (180 kredita CSPK-a)., koeficijent: 3,60;
- (IV nivo - podnivo 1) Kvalifikacija srednjeg opšteg i stručnog obrazovanja (240 kredita CSPK-a), koeficijent: 3,70;
- (IV nivo - podnivo 2) kvalifikacija majstor (60 kredita CSPK-a). koeficijent: 3,80;
- (V nivo) Kvalifikacija višeg stručnog obrazovanja, koeficijent: 4,0;
- (VI nivo) više stručno obrazovanje (120 kredita CSPK-a), koeficijent: 4,4;
- (VII nivo - podnivo 1) kvalifikacija visokog obrazovanj (240, 180+60, 300, 360 kredita CSPK-a) koeficijent: 5,0;
- (VII - nivo - podnivo 2) kvalifikacija visokog obrazovanja (180+120 ili 240+60 kredita CSPK-a), koeficijent: 5,4;
- (VIII nivo) kvalifikacija visokog obrazovanja (300+180 kredita CSPK-a), koeficijent: 7.

Minuli rad - zarada zaposlenog uvećava se za svaku završenu godinu radnog staža:

- do 10 godina 0,5 %
- od 10-20 godina 0,75 %
- preko 20 godina 1,00 %.

Primjer obračuna bruto zarade (uzećemo za pretpostavku da se prilikom obračuna uzima minimalni startni dio zarade, minimalni obračunski koeficijent, da radnik ima 10 godina radnog staža (minuli rad 5%) i koeficijent složenosti 4.4 (viša stručna sprema) )

Startni dio zarade (63) + Koeficijent složenosti uvećan za minuli rad (4,4*1.05=4.62) x Obračunska vrijednost koeficijenta (90) = 478.80€ + 53,74 (pozitivna korekcija*)= 532,54 eura.

*Minimalna zarada utvrdjena zakonom iznosi 532,54€ što predstaavlja osnovicu za plaćanje poreza i doprinosa iz i na zaradu. U tom smislu kada ukupna zarada zaposlenog za standardni radni učinak i puno radno vrijeme ili vrijeme koje se izjednačava sa punim radnim vremenom iznosi manje od minimalne zarade zaposlenom se isplaćuje zarada u visini minimalne zarade.

Način utvrđivanja neto zarade

Porezi i doprinosi na teret zaposlenog

Da bismo došli do neto zarade odnosno do iznosa koji radnik prima potrebno je od bruto zarade oduzeti: porez na dohodak fizičkih lica koji iznosi 0% do bruto prihoda od 700€, 9% za bruto prihod od 700,01€ do 1000€ i 15% za bruto prihod preko 1000,01€ i doprinose za obavezno socijalno osiguranje (Fond pio 15% i osiguranje od nezaposlenosti 0,5%)

Primjer obracuna zarade do 700 € bruto (obračun na minimalnoj zaradi od 532,54 € bruto/450 neto)

Iznos bruto zarade, umanjuje se za:

- Porez na dohodak fizičkih lica (0%), 532,54 x 0% = 0 €
- Fod pio (15%), 532,54 x 15% = 79.88 €
- Osiguranje od nezaposlenosti (0.5) 532,54 x 0,5% = 2.66 €

Ukupno (porez i doprinosi na teret zaposlenog) = 82.54 eura.

Neto zarada/plata: 532.54 (Bruto zarada) - 82.54 (porezi i doprinosi) = 450€ eura.

Prečica - Ako iznos vaše neto zarade pomnožite sa koeficijentom 1,183432, dobićete iznos vaše bruto zarade. Takodje, bruto zaradu podijelite sa istim koeficiijentom 1,183432 i dobićete iznos neto zarade.

Primjer obračuna bruto plate od 700,01€ do 1000€ (obračun na zaradi od 800 € bruto/668 neto)

Iznos bruto zarade, umanjuje se za:

- Porez na dohodak fizičkih lica za iznos bruto plate do 700€ (0%), 700€ x 0% = 0 €
- Porez na dohodak fizičkih lica za iznos plate od 700,01€ do 800€ (9%), 99.99€ x 9% = 9€
- Fod pio (15%), 800€ x 15% = 120 €
- Osiguranje od nezaposlenosti (0.5) 800€ x 0,5% = 4 €

Ukupno (porez i doprinosi na teret zaposlenog) = 133 eura.

Neto zarada/plata: 800€ (Bruto zarada) - 133 (porezi i doprinosi) = 667€ eura.

Prečica - Ako iznos vaše neto zarade pomnožite sa koeficijentom 1,183432 (do 700€) odnosno 1,3245033 (za dio bruto zarade od 700,01€ do 1000€), dobićete iznos vaše bruto zarade. Takodje, bruto zaradu podijelite sa istim koeficiijentima vodeći računa da primjenite koeficijent na adekvatnu platnu kategoriju i dobićete iznos neto zarade.

Primjer obračuna bruto plate od 1000,01€ (obračun na minimalnoj zaradi od 1200€ € bruto/957 neto)

Iznos bruto zarade, umanjuje se za:

- Porez na dohodak fizičkih lica za iznos bruto plate do 700€ (0%), 700€ x 0% = 0 €
- Porez na dohodak fizičkih lica za iznos plate od 700,01€ do 1000€ (9%), 299.99€ x 9% = 27 €
- Porez na dohodak fizičkih lica z aiznos plate veći od 1000,01€ (15%), 199,99 x 15% = 30 €
- Fod pio (15%), 1200 x 15% = 180 €
- Osiguranje od nezaposlenosti (0.5) 1200 x 0,5% = 6 €

Ukupno (porez i doprinosi na teret zaposlenog) = 243 eura.

Neto zarada/plata: 1200 (Bruto zarada) - 243 (porezi i doprinosi) = 957€ €.

Prečica - Ako iznos vaše neto zarade, pomnožite sa koeficijentom 1,183432 (do 700) odnosno 1,3245033 (za dio bruto zarade od 700,01€ do 1000€) te 1,4388489 (za dio neto zarade preko 1000.01€) , dobićete iznos vaše bruto zarade. Takodje, bruto zaradu podijelite sa istim koeficiijentima vodeći računa da primjenite koeficijent na adekvatnu platnu kategoriju i dobićete iznos neto zarade.

Porezi i doprinosi na teret poslodavca

Osim obračuna poreza i doprinosa na teret zaposlenog nakon koga se utvrđuje Neto zarada zaposlenog, poslodavac je obavezan obračunati i platiti prirez na porez i doprinose na svoj teret tj. sa svog računa za svakog zaposlenog posebno. Kao osnovica za obračun na teret poslodavca uzima se Bruto zarada zaposlenog.

Poslodavac je obavezan platiti (u primjeru ćemo se služiti prethodno utvrđenom bruto zaradom iz primjera 1, sa brutom platom u iznosu od 532.54 i neto platom u iznosu od 450€):

- Fod pio (5.5%), 532.54 x 5.5% = 29.29 €
- Osiguranje od nezaposlenosti (0.5), 532.54 x 0,5% = 2.66 €
- Fond rada (0.2%), 532.54 x 0.2% = 1.06 €
- Savez sindikata ili Unija slobodnih sindikata (0.2%), 532.54 x 0.2% = 1.06 € (u zavisnosti od toga kog sindikata je zaposleni član)*
- Privredna komora (0.27%´), 532.54 x 0.27% = 1.44 €

- Prirez na porez (10% od iznosa poreza), 0 x 10% = 0 €

* Članom 30 Opšteg kolektivnog ugovora je predviđeno da će poslodavac na račun posebnog fonda reprezentativnog sindikata na nivou Crne Gore, prilikom isplate zarade, uplaćivati iznos od 0,2% na zaradu zaposlenog koji je član tog sindikata, kao povećani trošak u funkciji kvalitetnog izvršavanja poslova, prevencije radne invalidnosti i rekreativnog odmora zaposlenih.
Izuzetno, shodno članu 30 istog zakona, ovo se ne odnosi na poslodavca u grani djelatnosti u kojoj je granskim kolektivnim ugovorom uređeno da sredstva za prevenciju radne invalidnosti i rekreativni odmor poslodavac uplaćuje na račun posebnog fonda sindikata potpisnika tog kolektivnog ugovora.

Stopa prireza na porez u Podgorici i na Cetinju iznosi 15,00%, u Budvi 10,00% dok u ostalim opštinama u Crnoj Gori iznosi 13,00%.

Ukupno (porez i doprinosi na teret poslodavca za bruto platu manju od 700€) = 35.51 eura.

Iznos koji poslodavca košta zaposleni shodno prethodnom obračunu, iznosi: Neto zarada (450€) + Porezi i doprinosi na teret zaposlenog (82.54) + Porezi i doprinosi na teret poslodavca (35.51€) = 568.05€.

Doprinosi za invalide - Poslodavac koji ima manje od 20, a više od 10 zaposlenih, a nema zaposlenih lica sa invaliditetom, dužan je da svakog mjeseca, prilikom isplate zarada i naknada zarada zaposlenih, uplati poseban doprinos koji iznosi iznosi 5% od prosječne mjesečne zarade u Crnoj Gori ostvarene u godini koja prethodi plaćanju doprinosa. Poslodavac koji ima 20 do 50 zaposlenih, dužan je da svakog mjeseca, prilikom isplate zarada i naknada zarada zaposlenih, uplati poseban doprinos koji iznosi 20% od prosječne mjesečne zarade u Crnoj Gori ostvarene u godini koja prethodi plaćanju doprinosa

Primjer obračuna doprinosa za invalide (prosječna plata za 2023 god. je 987 €)
- 1-10 lica: nema;
- 11-19 lica: 987*5%=49.35 €;
- 20-50 lica: 987*20%=197.4 €.

Uvećanje i umanjenje zarade

- Zarada za radno vrijeme manje od 174 časova u mjesecu obračunava se po formuli:

((Startni dio zarade +Koeficijent složenosti uvećan za minuli rad X Obračunska vrijednost koeficijenta) X Broj radnih sati)/174

- Uvećanje zarade po času za prekovremeni rad obračunava se po sljedećoj formuli:

(Koeficijent složenosti x Obračunska vrijednost koeficijenta x Korektivni koeficijent x Broj radnih sati) / 174

Korektivni koeficijent za prekovremeni rad, koji se uvećava za 40%, iznosi najmanje 1,4.

- Uvećanje zarade po času za rad na dane praznika, kao i druga uvećanja po času, obračunavaju se po sljedećoj formuli:

(Koeficijent složenosti uvećan za minuli rad x Obračunska vrijednost koeficijenta x Korektivni koeficijent x Broj radnih sati)/ 174

Korektivni koeficijent za rad na dan državnog ili vjerskog praznika, koji se uvećava za 150%, iznosi najmanje 2,5.

U slučaju uvećanja zarade, ukupna zarada zaposlenog predstavlja zbir zarade i uvećanja zarade.

- Umanjenje zarade zbog privremene spriječnosti za rad se obračunava po sljedećoj formuli:

(Koeficijent složenosti uvećan za minuli rad x Obračunska vrijednost koeficijenta x Korektivni koeficijent x Broj sati spriječenosti)/174

Korektivni koeficijent za privremenu spriječenost za rad, u zavisnosti od dužine spriječenosti kreće se u rasponu 0,1 do 0,3.

U slučaju umanjenja zarade ukupna zarada zaposlenog predstavlja razliku između zarade i umanjenja zarade.

Minimalna zarada

Utvrđena minimalna zarada u Crnoj Gori je 450€ neto.

U slučaju da ukupna zarada zaposlenog za puno radno vrijeme ili vrijeme koje se izjednačava sa punim radnim vremenom, iznosi manje od minimalne zarade zaposlenom se isplaćuje zarada u visini minimalne zarade.

Minimalna zarada zaposlenog predstavlja osnovicu za plaćanje poreza i doprinosa iz i na zaradu.

Uplaćivanje zarada

Prilikom uplaćivanja zarada, potrebno je ispuniti naloge za prenos (žute naloge) za svaku kategojiu posebno. Poreze i doprinose na teret zaposlenog kao i poreze i doprinose na teret poslodavca.

Da bi se pojednostavio proces plaćanja i smanjio broj uplatnica, iznose koji se odnose na (porez na dohodak, doprinose na teret zaposlenog, doprinose na teret poslodavca i fonda rada), moguće je zbirno tj. zajedno uplatitit preko jednog naloga za prenos, dok je (prirez na porez, privrednu komoru, savez sindikata CG i neto zaradu) neophodno uplatiti za svaku stavku posebno.

Osim naloga za prenos, potrebno je ispuniti dva primjerka izvještaja o obračunatim i plaćenim porezima i doprinosima (IOPPD), preuzmite Obrazac IOPPD. Prilikom uplate, banka ovjerava jedan primjerak nakon čega se oba nose u područnu jednicu poreske uprave na ovjeru od kojih jedan poreska uprava zadržava.

Uz obrazac IOPPD potrebno je ispuniti dva primjerka mjesečne prijave za obračun prireza porezu na dohodak fizičkih lica (OPPND), preuzmite Obrazac OPPND. Obrazac se nosi u opštinsku poresku službu na ovjeru nakon čega služba zadržava jedan a vama ostaje drugi primjerak.

Izvor: Ministarstvo Finansija